محتوای حاضر ترجمه کتابی با عنوان «ارتباط اقتصاد و امنیت ملی: مطالعه موردی کشور هلند[۱]» است. این کتاب حسب درخواست دولت هلند و اهمیت موضوع به اندیشکده رند سپرده شده است. در این کتاب تلاش شده با روشی ساختاریافته، مدلی برای درک روابط در سطح استراتژیک بین اقتصاد و امنیت ملی ارائه شود. کتاب مذکور قطعاً حاوی دلالت‏های مناسبی برای تدقیق در مطالعات حوزه امنیت اقتصادی کشور دربردارد؛ لذا پیشنهاد می‏شود این مطالعه به عنوان نمونه‏ای از کارهای تحقیقاتی در این حوزه، مورد مطالعه و بررسی کامل قرار گرفته و از آن به عنوان الگویی برای بومی ‏سازی متغیرهای مربوطه در حوزه امنیت اقتصادی استفاده شود.

کتاب پیش رو با سفری هیجان‌انگیز از غارنشینی تا هوش مصنوعی آغاز می‌شود و روند رشد و تکامل فناوری را به‌وضوح نمایان می‌سازد. پس از بیان بسترهای رشد و توسعه، امنیت و نظم جهانی در زیر چتر هوش مصنوعی مورد مطالعه قرار می‌گیرد و چگونگی تعامل انسان با این فناوری نوظهور بررسی می‌شود. در فصل هفتم این کتاب، ترسیمی از آینده جهان بر پایه هوش مصنوعی به تصویر کشیده شده است. اصل کتاب مبتنی بر هفت فصل است که با عنایت به تجربه‌مان در حوزه فناوری و اقتصاد دیجیتال، به موضوعات مهم دیگری در این حوزه نیز پرداخته‌ایم. در سه فصل ضمیمه‌شده به انتهای کتاب، موضوعاتی مانند تعامل هوش مصنوعی‌ با متاورس، اقتصاد و آموزش، سیاست و حکمرانی مبتنی بر هوش مصنوعی به رشته تحریر درآمده‌ است. فصول اضافه‌شده بر غنا و محتوای کتاب افزوده و به این فناوری نوظهور از دریچه علوم‌‌ انسانی توأم با مهندسی فناوری نگاه شده است.

حفظ و ارتقای امنیت اقتصادی کشور یکی از حوزه‌هایی است که همواره در سیاست‌گذاری به سبب موقعیت خاص داخلی و شرایط تحمیلی بین‌المللی در کشور با چالش‌ها و دشواری‌هایی همراه بوده است. لذا «آزمایشگاه سیاستی» برای سیاست‌گذاران اقتصادی در وضع و اتخاذ سیاست‌های اثربخش و مطلوب از منظر بررسی پیامدهای فرصت‌ساز یا تهدیدساز در حوزه امنیت اقتصادی می‌تواند نقش ویژه‌ای داشته باشد. بر همین اساس، این کتاب به پژوهش پیرامون این ویژگی‌های منحصربه‌فرد آزمایشگاه سیاستی پرداخته و پژوهشکده امنیت اقتصادی تدبیر امیدوار است انتشار نتایج این تلاش، افزون بر آنکه برای پژوهشگران حوزه‌های سیاست‌گذاری و آینده‌پژوهی قابل ‌استفاده و الهام‌بخش باشد، گامی مؤثر برای اعتلای حکمرانی و فرایندهای سیاست‌گذاری در جمهوری اسلامی ایران برداشته باشد.

پژوهشکده امنیت اقتصادی تدبیر در راستای رسالت علمی و تحقیقاتی خود، بر این امید است که محتوای علمی تدوین شده در این کتاب، نقشه راه مناسبی را در اختیار تصمیم‌گیران، سیاست‌گذاران، محققان و کارشناسان قرار دهد تا ضمن توجه به چالش‏ها و آسیب‌پذیری‌های احصاء شده در حوزه‌های مورد تحلیل از منظر امنیت اقتصادی، مسیر تقویت جایگاه کشور در صحنه بین‌الملل و ارتقای امنیت اقتصادی در داخل کشور به شکل مطلوب‌تری تأمین شود.

پژوهشکده امنیت اقتصادی تدبیر در راستای رسالت اصلی خود و در راستای حفظ و تقویت امنیت اقتصادی، کتاب بحران‌های اقتصادی- اجتماعی و راهکارهای پیشگیری آن را در دو جلد منتشر می‌کند. دو جلد این کتاب، ضمن افزایش شناخت سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان با بحران‌های اقتصادی- اجتماعی، آگاهی لازم به لحاظ تجارب جهانی و شناسایی شکل‌گیری بحران‌ها و مقابله با آنها را فراهم می‌کند.

شناخت امنیت اقتصادی (و رابطه آن با امنیت ملی)، موضوعی است که در ایران اهمیت زیادی دارد، زیرا امنيت اقتصادي به‌عنوان زيربنا و بستري مناسب براي توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور مطرح است و بدون دستيابي به آن، اركان مهم توسعه اقتصادي، يعني سرمايه‌گذاري، توليد، اشتغال، صادرات و…، با ظرفيت كامل و در کوتاه‌ترین زمان ممکن تحقق نمي‌يابند. به‌طور متقابل در شرايط فقدان امنيت اقتصادي در جامعه، نارسايي‌ها و چالش‌هاي گوناگونی مانند رکود اقتصادی، بیکاری، تورم، گسترش اقتصاد غيررسمي، قاچاق، نارسايي در توزيع كالاها و خدمات، خروج سرمايه‌ها و فرار مغزها، به‌كارگيري سرمايه‌ها و پس‌اندازها در بازارهاي غيررسمي و دلالي، و بالاخره كاهش شديد بهره‌وري ملي و تشدید بيكاري و ركود در جامعه حاكم خواهد ‌شد. این شرایط نامساعد می‌تواند به سایر ابعاد جامعه مانند حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی سرایت کند و در صورت فقدان مدیریت صحیح حوزه اقتصاد، باعث بروز مشکلات مختلف در دیگر ابعاد زندگی اجتماعی جامعه شود.

اهمیت تولید در رفاه اقتصاد کشور و ارتقای جایگاه اقتصاد ملی، موجب گردید در سال جاری نیز از سوی مقام معظم رهبری به سال «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها» نام گذاری شود. هر چند این نام گذاری‌ها در راستای توجه و تأکید فراوان سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان انجام می‌شود، اما واقعیتی از وضعیت اقتصاد کشور یعنی نامساعد بودن فضای تولید را گوشزد می‌کند. در واقع حفظ و پایداری امنیت اقتصادی کشور بیش از پیش نیازمند پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها از بخش تولید کشور است. با توجه به اهمیت این موضوع، در این کتاب تلاش شده است در ۴ محور کلیدی شامل اقتصاد سیاسی، سرمایه‌گذاری، ارز، سرمایه اجتماعی و انسانی به‌عنوان پشتیبانی‌های تولید کشور و در ۳ محور بخشی شامل بخش صنعت، بخش کشاورزی و بخش خدمات به بررسی مانع‌های تولید و راهکارهای رفع آنها پرداخته شود. هر یک از محورهای یادشده، در قالب فصل جداگانه‌ای از این کتاب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

تلاش برای حفظ و تقویت امنیت اقتصادی از مهم‌ترین وظایف حاکمیتی دولت‌ها برای رشد و توسعه اقتصادی به شمار می‌آید. بهره‌گیری از نتایج مطالعات علمی می‌تواند نقش مهمی در شناسایی تهدیدات امنیت اقتصادی کشور و بکارگیری تدابیر علمی-عملی مناسب داشته باشد. با توجه به اهمیت این موضوع، در این کتاب وضعیت اقتصادی کشور مورد بررسی قرار گرفته و وضعیت سال آینده هر یک از حوزه‌ها پیش‌بینی شده و راهکارهای مقابله با تهدیدات ارایه شده است.

آینده بازار جهانی انرژی به طرز غیر قابل انکاری متأثر از سیاست‌های انرژی بازیگران بزرگ انرژی است. در این بین وقوع انقلاب شیل ایالات متحده آمریکا و تغییر در تقاضای جهانی انرژی چین در کنار پتانسیل عرضه جهانی کشور‌های ایران و عراق تصویر جهانی آینده بازار انرژی را متحول ساخته است. برنامه‌ریزی و سیاستگذاری جهت ارتقای امنیت انرژی ایران، مستلزم آگاهی از سیاست‌ها و استراتژی‌های بکار گرفته شده به‌ویژه از سوی بازیگران اصلی بازار جهانی انرژی دارد. این کتاب در‌صدد ارائه تصویر آینده بازار جهانی انرژی بر‌اساس سناریو پردازی رفتار بازیگران عمده عرضه و تقاضای انرژی و به‌طور خاص نفت است. مطالعه این کتاب برای کارشناسان، تحلیل‌گران و نیز سیاستگذاران حوزه انرژی می‌تواند مفید باشد.