این کتاب با رویکرد بین‌رشته‌ای، اقتصاد سیاسی تحریم‌ها را در بستر دائماً در حال تغییر رقابت‌های جغرافیای سیاسی بررسی می‌کند. نویسندگان رویکردهای نظری و تاریخی مختلفی را در مورد تحریم‌ها بررسی می‌کنند و آنها را در نمونه‌های خاص مانند اتحادیه آفریقا، چین، کوبا، هند، روسیه، ترکیه و ایالات متحده به کار می‌بندند. کتاب کشورهای تحریم‌شده را مورد خطاب قرار می‌دهد و تأثیر تحریم‌های ثانویه را در نظر می‌گیرد. همچنین، تحریم‌ها را با اشاره به مباحث سیاسی گسترده‌تر مانند امنیت ملی، حاکمیت دولت، جنگ اقتصادی و پایداری تجزیه‌وتحلیل می‌کند.
این کتابچه راهنمای اقتصاد سیاسی تحریم‌ها به بررسی تحولات جدید در سیاست‌های تحریمی می‌پردازد. مجموعه گسترده‌ای از فصول نه تنها به بحث‌های طولانی مدت در مورد اثربخشی تحریم‌ها کمک می‌کند، بلکه به نیاز فوری به تشریح “اثرات” ظاهراً کاربردی تحریم‌ها از اثرات جانبی بلندمدت آنها پاسخ می‌دهد.
روندهای بین‌المللی به افزایش علاقه و توجه به موضوع تحریم‌های اقتصادی در محافل دانشگاهی و سیاست‌گذاری و در نتیجه افزایش کارهای علمی و سیاستی در این زمینه منجر شده‌اند. با این حال، دیدگاه‌ها متفاوت‌اند و دیدگاه بدبینانه‌ای که معتقد است تحریم‌ها در تغییر سیاست یا رفتار کشور دیگر ناکارآمدند، طرفداران بیشتری دارد. این دیدگاه‌ها سؤالی واضح را مطرح کرده‌اند: چرا سیاست‌گذاران از ابزاری استفاده می‌کنند که موفقیت آن به‌طور کلی استثناست و نه قاعده؟
به‌رغم وجود زمینه‌های فراوانی مانند دسترسی به خوراک، دسترسی به بازار، دسترسی به دریا و دیگر موارد مورد نیاز برای توسعه این صنعت، ظرفیت‌های خالی بسیاری پیش روی صنعت پتروشیمی ایران قرار دارد که لازم است سیاست‌گذاران و پژوهشگران به این موضوع توجه کنند. یکی از مهم‌ترین مسائلی که باید مورد توجه پژوهشگران سیاست‌گذاری صنعت پتروشیمی قرار گیرد، بررسی چالش‌ها و موانعی است که بر سر راه توسعه زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی وجود دارد.
تجارب کشورهای موفق در این زنجیره نشان می‌دهد برای رهایی از خام‌فروشی، هدایت بنگاه‌ها به سمت تولید محصولات صادراتی با ارزش‌افزوده ضروری است. تکمیل زنجیره‌های ارزش صنعت و توسعه صنایع پایین‌دست پتروشیمی، امکان اشتغال‌زایی و حرکت به سمت محصولاتِ با ارزش‌افزوده بیشتر را فراهم می‌آورد. همچنین، تاب‌آوری اقتصاد در برابر تهدیدهای خارجی را افزایش می‌دهد.
انتشار محتوای ناظر بر آگاهی‌بخشی و تنویر افکار سیاست‌گذاران و مجریان اقتصادی با نگاه بین‌رشته‌ای و بومی و با توجه به اسناد بالادستی، منویات امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری(مدّظله‌العالی)، ساختارها و نهادهای کشور، یکی از مهم‌ترین رسالت‌های پژوهشکده امنیت اقتصادی تدبیر است. امید است این آثار بر اساس رسالت پژوهشکده، گام مهمی در شناسایی نقاط آسیب‌پذیر امنیت اقتصادی و ارائه راهبردهای مؤثر برای مقابله با مسائل و چالش‌های اقتصادی و بهبود امنیت اقتصادی برداشته باشد و راهنمای سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان اقتصادی و سیاسی کشور باشد.
محتوای حاضر ترجمه کتابی با عنوان «ارتباط اقتصاد و امنیت ملی: مطالعه موردی کشور هلند[۱]» است. این کتاب حسب درخواست دولت هلند و اهمیت موضوع به اندیشکده رند سپرده شده است. در این کتاب تلاش شده با روشی ساختاریافته، مدلی برای درک روابط در سطح استراتژیک بین اقتصاد و امنیت ملی ارائه شود. کتاب مذکور قطعاً حاوی دلالتهای مناسبی برای تدقیق در مطالعات حوزه امنیت اقتصادی کشور دربردارد؛ لذا پیشنهاد می‌شود این مطالعه به عنوان نمونهای از کارهای تحقیقاتی در این حوزه، مورد مطالعه و بررسی کامل قرار گرفته و از آن به عنوان الگویی برای بومی سازی متغیرهای مربوطه در حوزه امنیت اقتصادی استفاده شود.
کتاب پیش رو با سفری هیجان‌انگیز از غارنشینی تا هوش مصنوعی آغاز می‌شود و روند رشد و تکامل فناوری را به‌وضوح نمایان می‌سازد. پس از بیان بسترهای رشد و توسعه، امنیت و نظم جهانی در زیر چتر هوش مصنوعی مورد مطالعه قرار می‌گیرد و چگونگی تعامل انسان با این فناوری نوظهور بررسی می‌شود. در فصل هفتم این کتاب، ترسیمی از آینده جهان بر پایه هوش مصنوعی به تصویر کشیده شده است. اصل کتاب مبتنی بر هفت فصل است که با عنایت به تجربه‌مان در حوزه فناوری و اقتصاد دیجیتال، به موضوعات مهم دیگری در این حوزه نیز پرداخته‌ایم. در سه فصل ضمیمه‌شده به انتهای کتاب، موضوعاتی مانند تعامل هوش مصنوعی با متاورس، اقتصاد و آموزش، سیاست و حکمرانی مبتنی بر هوش مصنوعی به رشته تحریر درآمده است. فصول اضافه‌شده بر غنا و محتوای کتاب افزوده و به این فناوری نوظهور از دریچه علوم انسانی توأم با مهندسی فناوری نگاه شده است.
حفظ و ارتقای امنیت اقتصادی کشور یکی از حوزه‌هایی است که همواره در سیاست‌گذاری به سبب موقعیت خاص داخلی و شرایط تحمیلی بین‌المللی در کشور با چالش‌ها و دشواری‌هایی همراه بوده است. لذا «آزمایشگاه سیاستی» برای سیاست‌گذاران اقتصادی در وضع و اتخاذ سیاست‌های اثربخش و مطلوب از منظر بررسی پیامدهای فرصت‌ساز یا تهدیدساز در حوزه امنیت اقتصادی می‌تواند نقش ویژه‌ای داشته باشد. بر همین اساس، این کتاب به پژوهش پیرامون این ویژگی‌های منحصربه‌فرد آزمایشگاه سیاستی پرداخته و پژوهشکده امنیت اقتصادی تدبیر امیدوار است انتشار نتایج این تلاش، افزون بر آنکه برای پژوهشگران حوزه‌های سیاست‌گذاری و آینده‌پژوهی قابل استفاده و الهام‌بخش باشد، گامی مؤثر برای اعتلای حکمرانی و فرایندهای سیاست‌گذاری در جمهوری اسلامی ایران برداشته باشد.
پژوهشکده امنیت اقتصادی تدبیر در راستای رسالت علمی و تحقیقاتی خود، بر این امید است که محتوای علمی تدوین شده در این کتاب، نقشه راه مناسبی را در اختیار تصمیم‌گیران، سیاست‌گذاران، محققان و کارشناسان قرار دهد تا ضمن توجه به چالش‌ها و آسیب‌پذیری‌های احصاء شده در حوزه‌های مورد تحلیل از منظر امنیت اقتصادی، مسیر تقویت جایگاه کشور در صحنه بین‌الملل و ارتقای امنیت اقتصادی در داخل کشور به شکل مطلوب‌تری تأمین شود.
پژوهشکده امنیت اقتصادی تدبیر در راستای رسالت اصلی خود و در راستای حفظ و تقویت امنیت اقتصادی، کتاب بحران‌های اقتصادی- اجتماعی و راهکارهای پیشگیری آن را در دو جلد منتشر می‌کند. دو جلد این کتاب، ضمن افزایش شناخت سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان با بحران‌های اقتصادی- اجتماعی، آگاهی لازم به لحاظ تجارب جهانی و شناسایی شکل‌گیری بحران‌ها و مقابله با آنها را فراهم می‌کند.
آخرین دیدگاه ها